Essen – czyli co chętnie jedzą Niemcy, część 2
CZASOWNIKI MODALNE
W języku niemieckim istnieje 6 czasowników modalnych. Są to popularne i używane na co dzień czasowniki, które wykorzystasz do przekazywania m.in. tego, co umiesz, lubisz czy możesz robić. Czasowniki modalne to:
- wollen (chcieć)
Ich will keine Milch trinken. [Iś wil kajne Milś trinken.] - Nie chcę pić mleka.
Was willst du heute zum Abendbrot essen? [Was wilst du hojte cum Abendbrot esen?] – Co chcesz dziś zjeść na kolację?
- müssen (musieć)
Du musst die Tabletten vor dem Essen einnehmen. [Du must di Tableten for dem Esen ajnnejmen] – Musisz zażyć tabletki przed jedzeniem.
Sie muss am Nachmittag zum Zahnarzt gehen. [Zi mus am Nachmytag cum Canarct gejen.] – Ona musi iść po południu do dentysty.
- können (móc, potrafić coś zrobić)
Er kann nicht schwimmen. [Er kan niśt szwymen.] – On nie umie pływać.
Können Sie mir ein Glas Mineralwasser bringen? [Kynen Zi mija ajn Glas Mineralwasa bringen?] – Czy może mi Pani przynieść szklankę wody mineralnej?
- dürfen (móc, w sensie mieć na coś pozwolenie; coś komuś wolno zrobić)
Dürfen Sie fette Speisen essen? [Dyrfen Zi fete Szpajzen esen?] – Czy może Pan (=wolno Panu) jeść tłuste potrawy?
Er darf keine Zigaretten rauchen. [Er darf kajne Cigareten rałchen.] – On nie może (=nie wolno mu) palić papierosów.
- sollen (mieć powinność)
Du sollst Diät halten. [Du zolst Diet halten.] – Powinnieneś trzymać dietę.
Frau Ritter soll die Tabletten gegen Bluthochdruck täglich einnehmen. [Frał Ryta zol di Tableten gejgen Bluthochdruk tegliś ajnnejmen.] – Pani Ritter powinna brać codziennie tabletki na ciśnienie.
- mögen (lubić)
Często występującą formą tego słowa jest möchten, które możemy przetłumaczyć jako „życzyć sobie” i wyraża właśnie życzenia czy prośby
Ich mag Tiere. [Iś mag Tire.] – Lubię zwierzęta
Mögt ihr klassische Musik? [Mygt ija klasysze Muzik?] – Lubicie muzykę klasyczną?
Wir möchten heute ins Theater gehen. [Wija myśten hojte ins Teata gejen.] – Chcielibyśmy iść dzisiaj do teatru.
Möchtet ihr eine Tasse Kaffee mit Zimt trinken? [Myśtet ija ajne Tase Kafe mit Cymt trinken?] – Czy chcielibyście się napić filiżanki kawy z cynamonem?
Zdania z czasownikami modalnymi budujemy wedle ustalonego, prostego schematu. Przyjrzyj się poniższemu przykładowi:
Zu Mittag möchte ich heute einen Entenbraten mit Karotten essen. (Na obiad chciałabym zjeść dzisiaj pieczoną kaczkę z marchewkami.)
Jak widzisz, czasownik modalny „möchten” znajduje się na drugim miejscu w zdaniu, natomiast czasownik, który informuje o właściwej czynności („essen”) w postaci bezokolicznika zamyka nam zdanie, jest na samym końcu.
W języku polskim mówimy podobnie: chcę jeść, lubię pisać, muszę iść (odmieniamy czasownik modalny, nie odmieniamy za to już drugiego czasownika).
Odmiana czasowników modalnych jest nieco nieregularna, ale mimo to prosta.
Czasowniki w liczbie mnogiej odmieniają się identycznie jak każde inne czasowniki, czyli jedynie przy 2. osobie l.mn., zmienia się końcówka na –t (ihr müsst).
Różnice dostrzeżemy w odmianie w liczbie pojedynczej, ponieważ tu czasownik nie odmienia się regularnie – nie otrzymuje standardowych końcówek osobowych. Musimy nauczyć się odpowiednich form na pamięć.
Ułatwieniem jest fakt, że jeśli nauczymy się formy w 1. osobie l. poj., to tym samym znamy już formę w 3. osobie l.poj., ponieważ są one identyczne (ich mag, er mag). 2. os. l. poj. budujemy poprzez dodanie końcówki osobowej –st. (du magst).
Jedynym regularnie odmienianym czasownikiem w tej grupie jest möchten.
wollen (chcieć)
ich will
du willst
er/sie/erst will
wir wollen
ihr wollt
sie/Sie wollen
müssen (musieć)
ich muss
du musst
er/sie/es muss
wir müssen
ihr müsst
sie/Sie müssen
können (móc, potrafić)
ich kann
du kannst
er/sie/es kann
wir können
ihr könnt
sie/Sie können
dürfen (mieć pozwolenie)
ich darf
du darfst
er/sie/es darf
wir dürfen
ihr dürft
sie/Sie dürfen
sollen (mieć powinność)
ich soll
du sollst
er/sie/es soll
wir sollen
ihr sollt
sie/Sie sollen
mögen (lubić)
ich mag
du magst
er/sie/es mag
wir mögen
ihr mögt
sie/Sie mögen
möchten (życzyć sobie)
ich möchte
du möchtest
er/sie/es möchtet
wir möchten
ihr möchtet
sie/Sie möchten
Popularne potrawy w Niemczech
Najbardziej charakterystycznym elementem niemieckiej kuchni są prawdopodobnie różnego rodzaju chleby i kiełbasy. Wręcz trudno uwierzyć, ale w Niemczech istnieje ponad 3000 odmian chleba! W przeciwieństwie do Polaków, Niemcy nie gustują w białym chlebie. Najpopularniejszy u naszych zachodnich sąsiadów jest tzw. Landbrot, czyli chleb, który zostaje wypieczony z mąki razowej oraz żytniej i jest koloru szarego. Z ciemnych chlebów na niemieckich stołach znajdziemy pełnoziarnisty chleb – Volkornbrot oraz razowy chleb Pumpernickel.
Kiełbasa niejednokrotnie jest postrzegana jako coś więcej, niż tylko dodatek do pozostałych składników dania, bywa głównym elementem danej potrawy. Najbardziej znana jest biała kiełbasa doprawiona słodką musztardą, czyli Weißwurst. Bratwurst to z kolei kiełbasa smażona bądź pieczona, podawana razem z ziemniakami oraz kiszoną kapustą. Typowa dla niemieckiej kuchni jest również Currywurst, czyli kiełbasa grillowana doprawiona przyprawą curry, serwowana z sosem pomidorowym. W Niemczech znajdziemy również kiełbasę surową (Rohwurst), parzoną (Brühwurst) oraz gotowaną (Kochwurst). Występują również kiełbasy Cervelatwurst przypominające wyglądem salami, w wersji do smarowania zjemy Leberwurst (pasztetowa). Blutwurst to natomiast kaszanka. Słynne kiełbasy pochodzą głównie z Turyngii, tzw. Thüringer Würste oraz Norymbergi Nürnberger Würste i Monachium Weißwürste.
Podobnie jak i u nas, w niemieckich domach również królują ziemniaki, które pojawiają się w różnych formach: pieczone Bratkartoffeln, gotowane Salzkartoffeln, oraz tłuczone Kartoffelbrei. Typowa dla niemieckiej kuchni jest również sałatka z ziemniaków Kartoffelsalat, połączona z cebulą, ogórkami konserwowymi, boczkiem oraz doprawiona octem i oliwą. Ziemniaki nie są jednak jedynym dodatkiem do niemieckich potraw. Zastąpić je mogą Spätzle, czyli nic innego jak makaron, oraz Knödel/Klösse czyli kluski. Wyrabia się je z mąki, ziemniaków oraz białego pieczywa. Niemcy przepadają również za szparagami – Spargel, dziczyzną oraz za potrawami przyrządzonymi z ryb słodkowodnych. Będąc w Niemczech z pewnością spotkamy się również z sycącymi i pożywnymi daniami jednogarnkowymi – Eintopf.
Do typowych wypieków w Niemczech należą wywodzące się z Norymbergi okrągłe lukrowane pierniczki Lebkuchen, strudle z nadzieniem jabłkowym Apfelstrudel oraz ciasto owocowe z Drezna, znane jako Stollen. Z napojów najpopularniejsza w Niemczech jest kawa, którą serwuje się w każdym domu po południu.
Dodaj komentarz
Komentarze