Jak dbać o nawodnienie Podopiecznego?

Odpowiednie nawodnienie organizmu jest niezwykle istotne zwłaszcza w okresie letnim, gdy wysokie temperatury dają się we znaki i sprzyjają odwodnieniu. Zapotrzebowanie na wodę wzrasta razem ze zmianą pogody i wzrostem temperatur na zewnątrz. Kluczowe dla sprawowania opieki nad osobą w wieku zaawansowanym, jest to, że odwodnienie bywa częstym problemem seniorów. Specjaliści są zdania, że występuje ono znacznie częściej niż jest rozpoznawane w pierwszej kolejności przez Opiekunów i bliskich Podopiecznego, co stanowi realne zagrożenie dla jego zdrowia.

Jaką ilość wody powinniśmy uwzględnić w diecie i codziennych posiłkach?

W celu udzielenia odpowiedzi na to pytanie posłużymy się oficjalnymi danymi. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej na rządowej stronie podaje, że: "Ciało dorosłej osoby składa się w 60% z wody, a tkanka mięśniowa zawiera jej 75%. Jest to więc substancja, która najpowszechniej ze wszystkich występuje w ciele człowieka. Co ciekawe najmniej wody zawiera tkanka tłuszczowa, bo około 5% (...) Na każdą 1 kcal w diecie powinien przypadać 1 ml wody (np. 2000 kcal to 2 litry wody)".

Duże znaczenie ma także pora roku. Latem powinno się przyjmować więcej wody niż w chłodniejszych porach roku. Na tej samej rządowej stronie czytamy: "Należy zwiększyć ilości wypijanych płynów o 250 ml (dodatkowa szklanka) na każdy stopień powyżej 37 stopni Celsjusza. Podczas upałów należy uzupełniać również niedobory sodu i potasu". Picie odpowiedniej ilości płynów ma więc ogromne znaczenie w kontekście naszego zdrowia. Ma bowiem wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mięśni, odgrywa ważną rolę w procesach metabolicznych, jest niezwykle ważne dla zachowania zdrowia. Należy bezwzględnie zdawać sobie sprawę, że skrajne odwodnienie może się zakończyć nawet śmiercią.

Jakie przyczyny odwodnienia organizmu można wyszczególnić i jak im zapobiegać?

Do odwodnienia może prowadzić między innymi nadmierna utrata elektrolitów, które są pierwiastkami naturalnie występującymi w organizmie – w osoczu i płynach krwi. Odgrywają ważną rolę w utrzymywaniu prawidłowego ciśnienia osmotycznego oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Wypijanie odpowiedniej ilości płynów jest kluczowe w utrzymaniu równowagi elektrolitowej, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia oraz tym samym pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych.

Nawodnienie seniora jest kluczowe dla jego zdrowia, gdyż osoby starsze zagrożone są odwodnieniem z kilku przyczyn. Często Podopieczni zapominają pić wodę lub zdarza się, że są osobami wyłącznie leżącymi i nie mogą sami udać się do kuchni po napój. Niejednokrotnie ich stan zdrowia nie pozwala na samodzielne sięgnięcie po szklankę wody, czy kubek z herbatą. Istotna jest więc rola Opiekuna, który dbał będzie o odpowiednie nawodnienie organizmu osoby w wieku zaawansowanym.

Przyjmuje się, że średnie zapotrzebowanie na płyny u osoby dorosłej wynosi od 30 do 35 ml na każdy kilogram masy ciała. Prawidłowe nawodnienie organizmu nie może mieć miejsca, gdy wody i innych płynów dorosły spożywa mniej. Ryzyko odwodnienia wzrasta wówczas znacząco. Lekarze zalecają, by spożycie wody nie było niższe niż półtora litra na dobę.

Wyróżnić można kilka przyczyn odwodnienia organizmu u osoby w wieku zaawansowanym:

1. Strach przed możliwością zakrztuszenia się na przykład gdy Podopieczny jest osobą unieruchomioną, stale przebywającą w pozycji leżącej. Z czasem może doprowadzić to nawet do zaburzeń połykania. Ważne, by Opiekun zadbał o odpowiednie ułożenie ciała seniora, które umożliwi podawanie płynów. Pomocna może okazać się w takiej sytuacji długa, elastyczna rurka, z której senior może korzystać podczas picia napoju.

2. Trudności z komunikowaniem się, w związku z czym osoba w wieku zaawansowanym nie jest w stanie wyartykułować swoich potrzeb, wliczając w to niemożność zgłoszenia Opiekunowi spragnienia. Kluczowe jest więc podawanie płynów regularnie, na przykład co godzinę, by osoba nad którą sprawujemy pieczę była ciągle nawadniania. Nawet wówczas, gdy sama nie jest w stanie oznajmić, że chce jej się pić.

3. Przyczyną odwodnienia bywają też leki, zwłaszcza moczopędne. Wówczas również ważne, by spożywanie wody odbywało się regularnie, dzięki czemu niedobory wody są w porę uzupełniane.

4. Podopieczny może też zaniechać dostarczania wody do organizmu w efekcie depresji, czy innego zaburzenia nastroju. Gdy dostrzegamy u seniora apatyczność, należy w porę podejmować odpowiednie działania.

5. Odwodnienie może także być spowodowane wymiotami lub biegunką. W takich sytuacjach także pamiętajmy o uzupełnianiu płynów.

6. Lęk przed nietrzymaniem moczu może sprawić, że senior unikał będzie wypijania płynów. W efekcie czego mocz nie będzie oddawany regularnie, co może negatywnie wpłynąć na stan zdrowia seniora. Jeśli taki problem występuje w przypadku Podopiecznego nad którym sprawujemy pieczę, lepiej by wypijał on większą ilość wody w ciągu dnia, a niewiele płynu bezpośrednio przed snem.

Co warto pić w okresie letnim? Przygotuj domowym sposobem smaczny napój izotoniczny.

W domowych warunkach można przygotować napój izotoniczny, czyli taki, który jednocześnie nawadnia i dostarcza do naszego organizmu elektrolity. Tracimy je podczas intensywnego wysiłku lub w upały, więc to istotne, by je uzupełniać. Sklepy oferują duża ilość tego typu produktów, ale zdrowiej jest przygotować taki napój w domu. Wówczas mamy pewność, że wszystkie składniki są dobrej jakości.

Co wchodzi w skład domowego napoju izotonicznego?

1. 500 ml niegazowanej wody,
2. 10 g miodu,
3. soku z jednej cytryny,
4. szczypty soli do smaku.

Wystarczy wymieszać z sobą w naczyniu podane powyżej składniki i gotowe! Przepis jest prosty i zawiera produkty, które bez obaw możemy podać także seniorowi, więc warto poświęcić nie więcej niż trzy minuty na jego przygotowanie. Zwłaszcza w okresie letnim, gdy zależy nam, aby Podopieczny pił więcej płynów. Smak napoju może okazać się kluczem do sukcesu, ponieważ sprawi, że będzie on chętnie sięgał po przygotowany przez Opiekuna domowy izotonik.

Jakie objawy mogą świadczyć o nieodpowiednim nawodnieniu organizmu?

Na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w artykule dotyczącym dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie jakości wody do spożycia czytamy: "Zachęca się też do instalowania w przestrzeniach publicznych ogólnie dostępnych miejsc do czerpania wody w celu upowszechniania korzystania z wody z kranu". 

W praktyce oznacza to, że urzędnicy zdają sobie sprawę z konieczności dostępności wody pitnej. Także w przestrzeni publicznej, gdzie często nie łatwo o dostęp do zdatnych do picia płynów. Ma to duże znaczenie dla osób sprawujących opiekę nad seniorami. Wskazane jest przebywanie na świeżym powietrzu, na przykład podczas realizacji wspólnej aktywności fizycznej jaką jest spacer lub nordic walking. Przy jednoczesnej dbałości o zaspokojenie potrzeb Podopiecznego. Ważne, by zagwarantować mu napój, gdyż przebywanie na zewnątrz, zwłaszcza w okresie letnim, gdy mamy do czynienia z wysokimi temperaturami, może przyczynić się do groźnego dla zdrowia odwodnienia organizmu.

Nie powinno budzić niepokoju picie wody z kranu w miejscu do tego przeznaczonym. Warto także zaznaczyć, że woda kranowa dostępna w domach jest także zdatna do picia. Jeśli problemem w przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów jest duża odległość do sklepu, w którym kupowane są napoje pite przez Podopiecznego najchętniej, warto namawiać go do picia czystej wody bez dodatków smakowych. Po czym jednak rozpoznać, jeśli doszło do odwodnienia?

Objawami, które sygnalizują odwodnienie seniora są:

• Przyspieszone bicie serca.

• Zauważalne zaburzenia świadomości, problemy z orientacją w czasie i przestrzeni.

• Zapadnięte oczy.

• Spierzchnięte usta.

• Utrata elastyczności skóry.

• Spadek ciśnienia krwi.

• Zaparcie.

• Zaburzenia widzenia.

• Ból głowy.

• Nerwowość lub senność seniora.

• Zauważalne osłabienie organizmu.

• Rzadkie oddawanie moczu, zmniejszenie jego ilości.

• Upadki, do których nie dochodziło wcześniej z taką częstotliwością.

• Deklarowanie ciągłej suchości w ustach.

• Nagłe skurcze mięśni.

Jakie działania podejmować na co dzień, by nie doszło do odwodnienia?

Kluczowe jest baczne obserwowanie seniora i reagowanie w porę na występujące zdarzenia. Opiekun powinien zwracać uwagę na ilość płynów wypijanych przez Podopiecznego. Zalecane jest picie regularnie małych porcji. Woda lepiej się wówczas wchłania niż w przypadku wypicia jednorazowo dużej ilości. Jeśli osoba sprawująca opiekę ma problem z weryfikacją ile dokładnie senior wypija w ciągu dnia i jaką ilość płynów mu podawać, można przyjąć, że właściwa ilość to około 8 szklanek dziennie. Warto namawiać seniora do regularnego przyjmowania wody o określonych godzinach, by mieć nad tym procesem większą kontrolę.

W okresach zwiększonego ryzyka odwodnienia, zwłaszcza w niezwykle ciepłych miesiącach letnich, dobrze jest ograniczyć kawę i mocną herbatę. Lepiej zastąpić je wodą. Nie wskazane są też słodkie, kolorowe napoje gazowane. Dwutlenek węgla drażniąc zakończenia nerwowe w ścianie żołądka hamuje poczucie pragnienia.

Ważne by napój znajdował się stale w zasięgu ręki, na przykład na szafce nocnej w niewielkiej butelce, ale też na blacie kuchennym oraz w salonie na stoliku kawowym. Istotne by woda pitna była cały czas ogólnodostępna, co zwiększy szansę, że senior sięgnie po nią niemal bezwiednie. Warto wyrobić u niego nawyk picia nie tylko wówczas, gdy jest spragniony.

Wskazana jest urozmaicona dieta, ponieważ soczyste owoce, świeże warzywa oraz niektóre produkty mleczne mogą z powodzeniem wspomóc nas w dostarczeniu zalecanej dziennej ilości płynów. Dobrym pomysłem jest podawanie seniorowi schłodzonego arbuza, a także częstrze podawanie zup. Jeśli senior nie lubi smaku wody, można urozmaicić go dodając cytryny, plasterek pomarańczy, lub listki mienty. Niedobór wody będzie wówczas uzupełniany płynem, który smakuje Podopiecznemu, dzięki czemu będzie on po szklankę z napojem sięgał chętniej. Formą nawadniania jest też nawilżanie gazikiem ust seniora. Regularne picie płynów, zdrowy tryb życia, nie unikanie aktywności fizycznej i zastosowanie zróżnicowanej diety sprzyja odpowiedniemu nawodnieniu. Należy pamiętać, że nasz organizm w dużej mierze składa się z wody, więc to niezwykle ważne, byśmy ją regularnie uzupełniali.