Opieka nad osobami starszymi w Niemczech może być zarówno źródłem satysfakcji, jak i stresu. Obciążenie w pracy negatywnie wpływa na samopoczucie Opiekuna i na jakość sprawowanej opieki. Jak radzić sobie ze stresem w pracy Opiekunki?
Emocje Opiekunów osób starszych
Praca Opiekunki osób starszych jest zawodem wymagającym, który może wiązać się z pojawianiem się wielu emocji oraz trudnych sytuacji utrudniających sprawowanie opieki nad podopiecznym. W takich momentach istotne jest posiadanie pewnych cech charakteru, które ułatwią pracę jako Opiekunka. Jest to m.in. empatia, odporność na stres, opanowanie i cierpliwość.
Bardzo ważne jest też, aby Opiekun osoby starszej miał świadomość, że wiele zachowań podopiecznego jest wynikiem choroby, np. chorób otępiennych układu nerwowego, takich jak demencja lub Alzheimer. Należy pamiętać, że niektóre złośliwe zachowania podopiecznego są konsekwencją chorób i nie wynikają z jego złej woli.
Stres a opieka nad osobami starszymi
W pracy Opiekuna stres może być skutkiem długotrwałej opieki nad podopiecznym lub wysokim poczuciem odpowiedzialności. Stres może być także wywoływany zaburzeniami nastroju lub pogarszającym się stanem zdrowia seniora.
Podczas pracy jako Opiekunka osób starszych trzeba być przygotowanym na wystąpienie nieprzewidzianych, trudnych sytuacji, które mogą wpłynąć na Opiekuna, jego pracę, a czasem i zdrowie. Sytuacje, które wywołują stres można podzielić na dwa rodzaje – takie, na które mamy wpływ (możemy im zapobiegać lub zminimalizować ich skutki) oraz źródła stresu, których niestety nie możemy uniknąć.
Przeżywanie stresu na przykładzie Opiekunki Zofii
Zofia wróciła z Bawarii, gdzie opiekowała się chorym na Alzheimera. Warunki mieszkaniowe i pensja były świetne, ale zrezygnowała. Pijemy kawę i Zofia opowiada o swojej pracy, choć robi to niechętnie. Po chwili rozmowa rozkręca się i widzę, jak w miarę opowieści jej puls i oddech przyspieszają, a ręce drżą: – On był naprawdę złośliwy, nie do zniesienia. Kiedyś mi naubliżał i próbował się obnażyć w ogrodzie. Jak tylko spuściłam go z oka, zaraz coś zmalował, a to wylał zupę, a to specjalnie schował mi żelazko do lodówki. Nic sobie nie dał wytłumaczyć i jeszcze wrzeszczał na mnie. Choroba chorobą, ale on był dla mnie okropny. Wróciłam, bo przez niego straciłam zdrowie.
Zofia tak naprawdę nie rozumiała ani choroby, ani zachowania podopiecznego, ani własnych reakcji. Błędnie interpretowała postępki chorego, a o swych problemach z nikim nie rozmawiała, ponieważ bała się utraty pracy i zwyczajnie było jej wstyd, że sobie nie radzi. Najpierw przeżyła szok, fizyczny i psychiczny. Później starała się jakoś przystosować, ale nie umiała znieść stresu. Była sfrustrowana, rozżalona i bezradna. W końcu poczuła się kompletnie wyczerpana i w konsekwencji pojawiły się poważne problemy ze zdrowiem.
Nie wiedziała, że przechodzi przez trzy, klasyczne fazy przeżywania stresu, którego źródłem nie był wcale podopieczny, ale jej własne reakcje, wyostrzone w dużej mierze przez brak wiedzy i błędne rozpoznanie problemu.
Syndrom Stresu Opiekuna
Opiekunowie, tak jak Zofia, często nie zdają sobie sprawy z faktu, że mają klasyczne objawy Syndromu Stresu Opiekuna i potrzebują pomocy. Problem dotyczy zarówno opiekunów rodzinnych (bliskich pacjenta), jak i tych zajmujących się opieką zawodowo.
O stresie, typach reakcji i objawach Syndromu Stresu Opiekuna pisaliśmy obszernie w artykule Tajemnicza choroba opiekunów?
Przypomnijmy tylko, że syndrom można poznać po fizycznych i psychologicznych objawach, które wynikają z obciążenia emocjonalnego spowodowanego długotrwałą opieką nad osobą chorą. Towarzyszące takiej pracy złość, wyczerpanie, izolacja, bezsilność, bezsenność, osamotnienie czy choroby mogą zapoczątkować lub nasilić poważne problemy zdrowotne. Jak poradzić sobie ze stresem w pracy? Należy się przygotować na to, że sposobów na rozwiązanie problemu trzeba będzie szukać samodzielnie.
Po pierwsze – postaraj się zmienić swój sposób myślenia! Pamiętaj:
- nie jesteś niezniszczalna
- każdy ma swój próg wytrzymałości – ty również
- masz prawo do błędów, chociaż starasz się robić wszystko najlepiej jak potrafisz
- nie wszystko zależy od ciebie, są sprawy, których nie zmienisz i pogódź się z tym
- zaakceptuj chorobę podopiecznego i to, że będzie ona postępować
- masz prawo do złości i negatywnych uczuć, ale nie myl ich z agresją
- masz prawo do własnego życia i realizacji swoich potrzeb, ale postawa roszczeniowa bardziej ci przeszkodzi niż pomoże.
Po drugie - zmień sposób działania
Najlepiej zacząć od chłodnej oceny sytuacji i określenia przyczyny swojego stresu. Co najbardziej cię frustruje – samotność, zachowanie podopiecznego, problemy z porozumiewaniem się? Zastanów się, co możesz zmienić lub poprawić, a co musisz zaakceptować, bo nie masz na to wpływu. Racjonalna analiza sytuacji pozwoli lepiej poznać swoje słabe i mocne strony, a w przyszłości przewidywać, które zdarzenia będą niosły dla ciebie duże ryzyko złego stresu. Przygotowanie sprawi, że łatwiej znajdziesz sposób na rozładowanie nerwowej sytuacji. Jak mawiał Selye, twórca pojęcia stresu – „Z jakąkolwiek sytuacją spotkasz się w życiu, zastanów się najpierw, czy rzeczywiście warto w danym momencie walczyć.”
Ważne wskazówki:
- Zapamiętaj zdarzenia oraz reakcje podopiecznego wyprowadzające cię z równowagi i staraj się je przewidywać – dzięki temu szybciej i o wiele spokojniej rozwiążesz problem.
- W sytuacji stresowej zanim gwałtownie zareagujesz weź głęboki oddech, policz do dziesięciu, wyjdź na moment z pokoju lub pomyśl o czymś innym, przyjemnym – inaczej mówiąc, stosuj reduktory, które obniżają napięcie i pomagają zracjonalizować swoje reakcje.
- Postaraj się zmieniać negatywne i przykre myśli (złość, rozżalenie, wstyd itp.) w bardziej uspokajające i rzeczywiście adekwatne do sytuacji. Podopieczny rozbił trzy talerze? Nie szkodzi to tylko talerze. Stosuj monity – „on nie zrobił tego złośliwie”, „ona nie jest sobą”, „złość mi w niczym nie pomoże”, „tak się zdarza w tej chorobie” – to naprawdę pomaga.
- Zdobywaj oraz poszerzaj wiedzę o chorobie i opiece – im więcej wiesz, tym skuteczniej działasz i nie poddajesz się stresowi. Uchroni cię to przed popełnianiem elementarnych błędów w kontaktach z podopiecznym, a zachowań typowych dla demencji, nie będziesz odbierać jako osobiste zniewagi.
- Mów o swoich trudnościach i uczuciach, ale nie krzycz, nie unoś się i nie obwiniaj chorego, siebie ani innych.
- Nie wahaj się prosić o radę lub pomoc specjalistów, przyjaciół, rodzinę podopiecznego lub własną. Szukaj wsparcia, wymieniaj doświadczenia z innymi opiekunkami.
- Pomyśl o sobie i doceń siebie, pozwalaj sobie na małe przyjemności – dobra kawa i coś słodkiego potrafią zdziałać cuda.
- Nie musisz zajmować się chorym non stop, daj mu czasem odpocząć od siebie.
- Zrób sobie codziennie krótką przerwę – kwadrans słodkiego nic nie robienia; popatrz na kwiaty w ogrodzie, posłuchaj muzyki, poczytaj.
- Postaraj się ustalić, jeśli to możliwe, czas wolny tylko dla siebie – na przykład raz w tygodniu, raz na dwa tygodnie.
- Nie izoluj się. Spotykaj się z ludźmi, rozmawiaj, staraj się utrzymywać kontakty towarzyskie przy każdej okazji – w sklepie, podczas spaceru, w sąsiedztwie. Nie przejmuj się, że nie znasz dobrze języka obcego – na nikim to nie robi złego wrażenia, a będzie coraz lepiej. Podtrzymuj kontakty, nawet telefoniczne lub e-mailowe, z rodziną i przyjaciółmi.
- Dbaj o swój sen – zaburzenia snu mogą wywołać lub znacznie zaostrzyć wszystkie niepożądane reakcje. Musisz regenerować siły, a dobrze przespana noc jest pod tym względem bezcenna.
- Nie zapominaj o aktywności fizycznej – nawet proste ćwiczenia, wykonywane w domu są świetnym remedium na stres i poprawiają kondycję. Im lepsza kondycja fizyczna, tym lepiej czujemy się psychicznie.
- Nie zapominaj o swoim zdrowiu, nie przerywaj leczenia, pamiętaj o badaniach kontrolnych i regularnym przyjmowaniu leków, nie próbuj kurować się samodzielnie.
Stres w pracy Opiekunki osób starszych - oczym jeszcze warto pamiętać?
Nie bój się rozmów z rodziną podopiecznego
Jeśli Twój podopieczny jest agresywny, nie chce jeść, zażywać leków lub jego stan psychiczny się pogarsza, należy jak najszybciej porozmawiać z jego rodziną. Wahania nastrojów, które są następstwem wielu chorób można załagodzić poprzez wizytę u lekarza i dobranie odpowiednich leków. Nie bój się rozmowy z rodziną seniora – dotyczy to nie tylko stanu zdrowia i zachowania podopiecznego, ale także kwestii związanych z pracą, takich jak zakres Twoich obowiązków lub sposób prowadzenia domowego budżetu.
Pamiętaj, że wszystkie ewentualne problemy na miejscu pracy możesz zgłaszać do swojego Koordynatora. Poza tym, wszyscy Opiekunowie zatrudnieni w ATERIMA MED mogą zasięgnąć porad korzystając z dyżurów telefonicznych wykwalifikowanej pielęgniarki oraz dyżurów „Wsparcie w trudnych chwilach”.
Rozmowa z rodziną lub bliską osobą potrafi ukoić nerwy w stresujących sytuacjach. Dobrym sposobem na zminimalizowanie stresu podczas pracy Opiekunki w Niemczech jest także rozmowa z innym Opiekunem, np. doświadczoną koleżanką po fachu.
Sprzyja to wymianie doświadczeń i zebraniu wielu cennych porad przydatnych w codziennej pracy jako Opiekunka osób starszych. Nawet krótka rozmowa potrafi złagodzić stres związany z pracą – najważniejsze by Opiekunka nie zostawała sama z problemem i w razie potrzeby korzystała ze wsparcia.
Korzystaj z każdej okazji do regeneracji
Wykorzystuj w 100% swój czas wolny – zarówno podczas pobytu w pracy w Niemczech jak i w trakcie pauz w Polsce. Podczas pracy jako Opiekunka osób starszych zdecydowaną większość czasu poświęcasz swojemu podopiecznemu. Dlatego tak ważne jest, aby w pełni korzystać nawet z krótkich przerw.
Zastanów się, jaką formę aktywności lubisz najbardziej i jaka pozwala Ci się odprężyć – ciekawa książka, kubek ulubionej kawy, a może spacer? Nawet krótka okazja do odpoczynku jest bardzo ważna – zadbanie o regenerację Opiekuna redukuje poziom stresu i jest jednym z podstawowych warunków efektywnej opieki.
Podczas opieki nad osobami starszymi nie zapominaj o swoich potrzebach i własnym zdrowiu! Efektywna opieka seniora jest możliwa tylko wtedy, kiedy Opiekun jest w formie i cieszy się dobrym samopoczuciem. Ważna jest tu m.in. zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, regularne posiłki oraz unikanie dużych ilości kofeiny i cukru.
Zadbaj o stały harmonogram dnia
Wprowadzenie stałego planu dnia podczas opieki nad podopiecznym umożliwia skuteczne planowanie czasu przeznaczanego zarówno na opiekę, jak i na odpoczynek. Poza tym, stały rytm pracy daje uczucie kontroli i stabilizacji – zarówno u podopiecznego, jak i Opiekuna co zwiększa odporność na stres. Więcej o typowym dniu Opiekunki osób starszych ATERIMA MED przeczytasz w naszym artykule.
Doceniaj to, co robisz
Każda Opiekunka dla własnego dobra powinna zrozumieć, że wszelkie negatywne emocje (takie jak złość, smutek, irytacja, zniecierpliwienie lub poczucie winy) i stres w pracy opiekuna osób starszych są całkowicie naturalne i są konsekwencją długoterminowej opieki nad podopiecznym.
Bardzo ważne jest docenianie swojej pracy i świadomość jej znaczenia – opieka nad osobami starszymi jest pracą niezwykle potrzebną! Pamiętaj też o dostosowaniu stawianych sobie celów do własnych możliwości – nie wymagaj od siebie rzeczy niemożliwych!
Myśl pozytywnie!
Pamiętaj, że bagatelizowanie stresu może prowadzić nawet do wypalenia zawodowego. Mimo pojawiających się problemów i stresu pozytywne nastawienie, optymizm i uśmiech potrafią rozładować napięcie. Ważne jest, aby każdego dnia skupiać się na pozytywach, kierować się empatią, wierzyć w siebie i swoje umiejętności, a w przypadku wystąpienia problemu – szukać wsparcia.
Nie przejmuj się trudnościami, ale doceniaj swoje osiągnięcia i sukcesy w pracy Opiekuna. Nie zapominaj, że wykonujesz bardzo ważną i wartościową pracę!
