Celem Opiekuna osób starszych jest poprawa jakości życia podopiecznych. W codziennym życiu chorego zadanie to jest realizowane poprzez zrozumienie i zaspokajanie potrzeb seniora. Często zdarza się, że Opiekunowie na stałe przebywający z chorym przeżywają konflikt potrzeb: podopiecznego i jego rodziny.
Wpływ oczekiwań i potrzeb członków rodziny w kontekście opieki nad seniorem bywa często zagrożeniem nie tylko dla profesjonalizmu opiekuna, ale przede wszystkim dla jakości życia chorego. Jak zatem odnaleźć się w roli Opiekuna? Jak odróżnić potrzeby podopiecznego od potrzeb jego rodziny i co zrobić kiedy są różne?
Kilka faktów:
- Potrzeba człowieka to uświadomiony brak czegoś, co jest nam potrzebne do życia i funkcjonowania (mogą to być uczucia, stany, rzeczy materialne).
- Zgodnie z teorią A. Maslowa potrzeby człowieka układają się w pewną hierarchię i według niej są realizowane: od potrzeb najbardziej pierwotnych („pierwszego rzędu”) do potrzeb wyższych („drugiego rzędu”).
- Dopiero kiedy człowiek spełni swoje podstawowe potrzeby: fizjologiczne (pożywienia, picia, utrzymania higieny, poruszania się, wypróżniania,ukojenia w razie bólu itd…) i potrzebę bezpieczeństwa (przebywania w środowisku bezpiecznym, opieki i troski, posiadania środków do zabezpieczenia bytu) będzie w stanie skupić się na realizacji potrzeb wyższych, takich jak: spotkania ze znajomymi, przyjaźni, wiedzy o świecie, (potrzeba przynależności) oraz rozwijania siebie, swoich pasji, zainteresowań (potrzeba samorealizacji).
- Potrzeby człowieka starego i przewlekle chorego w pierwszej kolejności będą dotyczyły zabezpieczenia komfortu fizycznego i psychicznego,
- Potrzeby rodziny osoby przewlekle chorej będą koncentrowały się wokół zapewnienia najlepszej opieki, pewności, że zrobili dla chorego wszystko co możliwe.
- Członkowie rodziny seniora i przewlekle chorych nie dopuszczają do siebie myśli o pogorszeniu funkcjonowania i odchodzeniu bliskiej osoby. W związku z tym zarzucają Opiekuna oczekiwaniami co do opieki, które są niedostosowane do potrzeb podopiecznego.
RADY EKSPERTA
Nasz ekspert – Katarzyna Nowak-Ledniowska
Psycholog, psychoterapeuta i wykładowca zawodowo związana z pracą z pacjentem w podeszłym wieku, przewlekle chorym i umierającym oraz jego rodziną i Opiekunami.
- Daj sobie czas na poznanie chorego. Trafna diagnoza potrzeb podopiecznego wymaga otwartości na drugiego człowieka i odłożenia na bok utartych schematów.
- Staraj się słuchać i obserwować podopiecznego. W tym, co widzisz w człowieku kryje się bardzo dużo informacji o jego prawdziwych potrzebach i pragnieniach.
- Pamiętaj, po co tam jesteś i ile możesz zrobić. Profesjonalizm Opiekuna polega nie tylko na trafnej diagnozie potrzeb, ale też świadomości, że mogę zrobić tylko to, co ode mnie zależne (Nie uzdrowię chorego ani jego rodziny, ale mogę ich wspierać i poprawiać jakość życia).
- Przygotuj się. Wiedza dotycząca choroby seniora (jej specyfika, objawy, sposoby leczenia) pomoże Ci zrozumieć podopiecznego i zdiagnozować potrzeby wynikające z procesu choroby.
- Bądź delikatny w stosunku do rodziny seniora. Rozmawiaj o tym, czego nie rozumiesz.
- Nie ignoruj oczekiwań rodziny. Nawet jeśli czujesz, że oczekiwania rodziny względem chorego i Twojej opieki nad chorym są nierealne, a nawet szkodliwe.
- Staraj się być wsparciem dla rodziny, wyjaśniaj dlaczego takie działanie czy oczekiwanie jest niekorzystne, zamiast odmawiać lub ulegać.
- Zawsze stawiaj na pierwszym miejscu argument działania dla dobra i komfortu seniora.
- Podkreślaj swój profesjonalizm.
- Buduj atmosferę zaufania.
- Kieruj uwagę rodziny na uczucia i emocje wynikające z oczekiwań, których nie możesz spełnić. („Widzę że Pan się bardzo martwi/boi o sprawność mamy” zamiast „Nie można aż tyle rehabilitować starszej kobiety”, „ Widzę, że Pani się bardzo troszczy o dietę taty” zamiast „Nie można na siłę karmić człowieka”.
- Zawsze działaj w zgodzie z własnym sumieniem w ochronie życia ludzkiego.
