Choroba Parkinsona – objawy i przebieg

Choroba Parkinsona jest przewlekle postępującym schorzeniem zwyrodnieniowym ośrodkowego układu nerwowego.  Nazwa choroby pochodzi bezpośrednio od nazwiska brytyjskiego lekarza - Jamesa Parkinsona. Choroba ta jest zwyrodnieniem struktur mózgu o nieznanej przyczynie. W jej przebiegu następuje zanik komórek nerwowych istoty czarnej, znajdującej się śródmózgowiu pnia mózgu. W niniejszym materiale omówimy etapy choroby, jej przyczyny oraz kwestię leczenia.

1. W leczeniu choroby Parkinsona istotne jest zwiększeniu poziomu dopaminy w organizmie chorego.
2. Duże znaczenie w poprawie jakości życia chorego odgrywa rehabilitacja. Ważne jest trenowanie odpowiednich nawyków ruchowych oraz sukcesywne zwiększanie siły mięśni.
3. Należy zdawać sobie sprawę, że osoby zmagające się z Parkinsonem nie umierają z powodu samej choroby, a powikłań, które jej towarzyszą.

Jaka jest aktualna liczba seniorów w Polsce?

Społeczeństwo na całym świecie starzeje się. Ogólna liczba osób starszych każdego roku zwiększa się. Szacuje się, że w Polsce liczba seniorów do roku 2030 może sięgnąć nawet 9 milionów. Oznacza to, że najpewniej wzrośnie także liczba osób cierpiących na zaburzenia neurodegeneracyjne, w tym chorobę Parkinsona.

Choroba Parkinsona - kiedy się pojawia?

Choroba Parkinsona jest często występującą przypadłością – częściej diagnozuje się jedynie chorobę Alzheimera. Ponadto choroba ta jest postępującym, degeneracyjnym zaburzeniem neurologicznym, które występuje u około 6,3 miliona osób na całym świecie.

Zazwyczaj rozwija się w wieku powyżej 65 lat. Choroba Parkinsona ma charakter postępujący, co oznacza, że z czasem coraz bardziej upośledza codzienne funkcjonowanie. Ze względu na neurologiczny charakter schorzenia zarówno diagnostyka, jak również leczenie nie są proste.

Choroba Parkinsona – objawy

Nie ma jednego schematu zespołu objawów, który występowałby w identycznej formie u każdego chorego. Poszczególne jego elementy na ogół różnią się, a wpływ na to może mieć:

• szeroki przedział wieku, w którym choroba się pojawia
• różne rodzaje rozwiniętego Parkinsona,
• różnorodne objawy wczesnej fazy choroby,
• różnice w reagowaniu na zastosowane leczenie.

Choroba Parkinsona – pierwsze objawy

Pierwsze objawy w tej chorobie nie dla wszystkich są niepokojące i często też bywają rozumiane, jako typowy objaw starzenia się organizmu. Chory powoli się porusza, drży. Jego mowa staje się bełkotliwa i cicha, a twarz kamienna, bez emocji. Tak wygląda, wciąż nieuleczalna, choroba Parkinsona.

Badania nad nią zapoczątkował już w XIX wieku angielski lekarz. Ilość osób dotkniętych chorobą Parkinsona stale rośnie. To drugie, po chorobie Alzheimera, najczęściej spotykane schorzenie układu nerwowego. Cierpiał na nią m.in. papież Jan Paweł II.

Najwcześniejsze objawy choroby są zauważalne zwykle między 55 a 60. rokiem życia. Narastają stopniowo w wolnym tempie. Wtedy też bliscy rozpoczynają poszukiwanie informacji na jej temat w internecie, wpisując do przeglądarki hasło: choroba parkinsona objawy, parkinson objawy, przyczyny parkinsona lub choroba parkinsona przebieg.

Do najczęstszych objawów w tej fazie należą:

• występujące po jednej stronie ciała pogorszenie sprawności,
• delikatne drżenie ciała, które pojawia się w momencie, gdy chory nie skupia swojej uwagi na czynności wykonywane za pomocą dłoni
• nieznaczne spowolnienie w reakcji, ruchach, mowie,
• zaburzenia w postawie ciała,
• problemy z węchem.

Chcąc jednak wyszczególnić te objawy, które najczęściej się powtarzają, możemy powiedzieć o czterech głównych:

• drżenie (mimowolne, rytmiczne potrząsanie kończyną, głową lub całym ciałem) – jest to
  najbardziej rozpoznawalny objaw choroby Parkinsona; często rozpoczyna się sporadycznym drżeniem jednego palca, które ostatecznie rozszerza się na całe ramię. Drżenie może obejmować tylko jedną część ciała lub stronę ciała, szczególnie we wczesnych stadiach choroby. Drżenie nie występuje u wszystkich cierpiących na chorobę Parkinsona;
• sztywność (sztywność lub brak elastyczności w obrębie kończyn lub stawów) – sztywność mięśni związana z chorobą Parkinsona często rozpoczyna się w obrębie nóg lub szyi. Występuje u większości cierpiących na tę chorobę. Mięśnie stają się napięte i skurczone, w związku z czym niektórzy chorzy odczuwają często silne dolegliwości bólowe;
• bradykinezja lub akinezja (powolność ruchów lub brak ruchu) – bradykinezja jest jednym z klasycznych objawów choroby Parkinsona. Z upływem czasu u osoby chorej może pojawić się przygarbiona postawa i powolny, powłóczysty chód. Chorzy w konsekwencji mogą utracić zdolność rozpoczynania i kontynuowania ruchu. Po kilku latach może u nich wystąpić akinezja, która prowadzi do całkowitej niemożności poruszania się;
• niestabilność postawy (upośledzona równowaga i koordynacja) – chory może przybierać przygarbioną postawę z pochyloną głową i opadniętymi ramionami. Może również przechylać się w przód lub w tył i upadać, co jest przyczyną urazów. Osoby przechylone do tyłu mają tendencję do „retropulsji”, czyli padania w tył.

Etapy choroby Parkinsona

Jak już wcześniej wspomnieliśmy choroba Parkinsona to schorzenie postępujące. W związku z tym można wyróżnić jej cztery stadia.

1. Okres prodromalny dotyczy początkowej fazy choroby. To ten etap, w którym objawy są znikome i najczęściej kojarzone z naturalnym procesem starzenia się. Daje się wtedy zauważyć u cierpiących problemy z węchem, snem. Pojawiają się też zaparcia oraz zaburzenia nastroju.
2. W okresie ruchowym wczesnym, jak nazwa wskazuje, występują już charakterystyczne dla choroby Parkinsona objawy ruchowe.
3. Kolejnym etapem choroby jest okres zaawansowany, w którym następuje znaczne nasilenie objawów (w szczególności pogłębienie zaburzeń ruchowych). Organizm gorzej reaguje także na leczenie. Wśród objawów daje się zauważyć nasilony problem z utrzymaniem równowagi oraz nasilenie zaburzeń psychicznych tj. zaburzenia zachowania i nastroju.
4. Ostatnią fazą choroby jest etap mocno nasilonych objawów, w którym chory może nie być w stanie funkcjonować samodzielnie z uwagi na silne zaburzenia ruchowe i sztywność mięśni.

Diagnostyka choroby Parkinsona

Zdiagnozowanie choroby Parkinsona nie jest łatwe. Przede wszystkim dlatego, że dość łatwo pomylić ją z innymi zaburzeniami, które niosą ze sobą podobne objawy oraz obraz kliniczny, który obserwuje lekarz.

Często schorzenie to jest mylone z parkinsonizmem. Jest to spektrum objawów, na które składy się:

• drżenie spoczynkowe,
• spowolnienie ruchowe,
• nasilone napięcie mięśniowe,
• nieprawidłowa postawa ciała.

Parkinsonizm pojawia się zazwyczaj po zażyciu leków przeciwpsychotycznych, a także na skutek zatrucia tlenkiem węgla.

Choroba Parkinsona – przyczyny

Za przyczyny występowania choroby Parkinsona uważa się całe spektrum zdarzeń tj. czynniki genetyczne, nieprawidłowe przetwarzanie białek, stany zapalne, a także czynniki wypływające ze środowiska.

Choroba Parkinsona jest spowodowana zwyrodnieniem niewielkiej części mózgu zwanej substancją czarną. Ze względu na to, że komórki mózgu w substancji czarnej obumierają, mózg zostaje pozbawiony dopaminy.

Dopamina natomiast jest substancją umożliwiająca komunikację na poziomie komórkowym – w praktyce mówiąc prościej, umożliwia kontrolowanie ruchu w całym organizmie, a także utrzymywanie optymalnego napięcia mięśni szkieletowych.

Warto tu też podkreślić, że spadek poziomu dopaminy w organizmie jest naturalnym elementem starzenia się organizmu i dotyczy on nas wszystkich – także, gdy choroba Parkinsona nas nie dotyczy. Szacuje się, że osoby po siedemdziesiątym roku życia mają jej mniej w organizmie o około 50-60 procent.

Leczenie choroby Parkinsona

Choroba Parkinsona zwykle postępuje powoli. Po siedmiu latach jej trwania średnio połowa chorych jest mniej sprawna niż w momencie rozpoznania. Spotyka się także chorych, u których występują nawet kilkuletnie okresy bez pogarszania się sprawności ruchowej. Niestety są również sytuacje, kiedy mimo leczenia, choroba postępuje szybciej i w bardzo krótkim czasie doprowadza do niepełnosprawności.

Farmakologiczne leczenie w chorobie Parkinsona polega przede wszystkim na zwiększeniu poziomu dopaminy w organizmie chorego. Im wcześniej wprowadzi się farmakoterapię do leczenia, tym lepiej – najlepiej, by rozpoczęła się ona już w pierwszej fazie choroby.

Najskuteczniejsze leki na Parkinsona, to obecnie:

• Lewodopa,
• Agoniści dopaminy,
• Leki, które ograniczają rozkład lewodopy,
• Amantadyna,
• Cholinolityki.

Od czasu wprowadzenia do leczenia preparatów tak zwanej lewodopy, leczenie osób z chorobą Parkinsona ewidentnie poprawiło się, a w konsekwencji choroba ta nie skraca już długości życia. Wyeliminowano bowiem śmiertelne powikłania unieruchomienia, takie jak ciężkie infekcje układu moczowego i oddechowego, powikłania zatorowo-zakrzepowe czy odleżyny.

Choć leczenie za pomocą lewdopy jest aktualnie uznawane za jedno z najskuteczniejszych w walce z objawami Parkinsona, to nie jest pozbawione wad. Im dłużej lek jest stosowany, tym jego skuteczność i słabnie i zachodzi potrzeba zwiększania dawki. To z kolei często wiąże się z wystąpieniem skutków ubocznych.

Zadaniem agonistów dopaminy jest pobudzanie receptorów dopaminowych. Choć wywołują nieco mniej skutków ubocznych i działają nieco dłużej niż lewodopa, to również nie są pozbawione wad.

Amantadyna z kolei znacząco przyczynia się do osłabienia występowania nieskoordynowanych, nagłych ruchów kończyn i głowy, co wpływa na poprawę jakości codziennego funkcjonowania osoby chorej.

Cholinolityki to leki obecnie rzadko stosowane, które łagodziły drżenie parkinsonowskie.

Warto pamiętać, że pacjenci z chorobą Parkinsona wymagają stałego leczenia przez całe życie – nie ma możliwości złagodzenia objawów do takiego poziomu, by nie było ono konieczne, na którymś z etapów choroby.

Rola rehabilitacji w leczeniu choroby Parkinsona

Poza lekami oraz chirurgicznymi metodami, które stosuje się w leczeniu pacjenta, znaczący wpływ ma rehabilitacja, a przede wszystkim zapobieganie zaburzeniom ruchowym i ich powikłaniom.

Trenując odpowiednie nawyki ruchowe, ćwicząc szybkość reakcji ruchowych oraz zwiększając siłę mięśni (zwłaszcza mm. prostowników) mamy szanse zmniejszyć w przyszłości prawdopodobieństwo upadku naszego Podopiecznego.

Rokowania w chorobie Parkinsona

Gdy my sami lub ktoś z naszych najbliższych zachoruje, często sięgamy po wiedzę posługując się internetem. W przypadku chorób postępujących, których objawy nasilają się, zapytania które kierujemy w stronę przeglądarek internetowych, dotykają wielu aspektów życia z daną chorobą.

Nie inaczej jest w kwestii poszukiwania informacji związanych z chorobą Parkinsona. Jednymi z najczęściej pojawiających się zapytań są także te o ostatnie stadium choroby np. „parkinson ile się żyje?”, „ile trwa ostatni etap Parkinsona?”, „choroba parkinsona ostatnia faza”, czy „jak wygląda śmierć na Parkinsona?”.

Postęp medycyny w materii leczenia choroby Parkinsona sprawił, że średnia życia osób chorujących znacząco się wydłużyła i sięga obecnie dwudziestu lat. Formy farmakoterapii oraz rehabilitacji sprawiają także, że życie w chorobie jest łatwiejsze niż to miało miejsce lata temu.

Jeśli chodzi o zapytania o śmierć wywołaną chorobą Parkinsona, to trzeba tu jasno zaznaczyć, że chorzy nie umierają z powodu samej choroby, a powikłań, które jej towarzyszą. Co ważne, im wcześniej zadbamy o wprowadzenie potrzebnej rehabilitacji, a także prawidłowego, zdrowego odżywiania, tym mocniej wzrastają szanse na życie w zadowalającym stanie.

Jaka jest rola Opiekuna w opiece nad chorym na Parkinsona?

Choroba pośrednio dotyka również drugiego, zdrowego małżonka czy innego Opiekuna. Zarówno chorzy, jak i ich Opiekunowie powinni pamiętać, że choroba nie powinna znacząco zmieniać ich dotychczasowego funkcjonowania. Oboje powinni wykonywać jak najwięcej czynności razem, aby wzajemnie uczyć się choroby.

Powinni razem chodzić na wizyty lekarskie, ponieważ spostrzeżenia neurologa o postępie choroby czy zmianie leku, są bardzo ważne nie tylko dla pacjenta, ale również dla Opiekuna, by mógł prawidłowo opiekować się chorym.

Opiekun powinien interesować się ćwiczeniami, które wykonuje chory i starać się pomagać mu, by wykonywane ruchy były prawidłowe. Rolą Opiekuna jest również zachęcania chorego do aktywnego uczestnictwa w życiu rodzinnym, jak również do utrzymywania kontaktów towarzyskich. Wspólne spacery mobilizują do ruchu. Pacjent z chorobą Parkinsona najbardziej potrzebuje wsparcia duchowego oraz stałej pomocy i zachęty do walki z chorobą.

Opiekun osób starszych powinien unikać nadopiekuńczości, która prowadzi do całkowitego odseparowania chorego od życia rodzinnego oraz braku możliwości funkcjonowania w codzienności poprzez wykorzystanie nie utraconych jeszcze umiejętności. Pacjent wówczas czuje się niepotrzebny i bezwartościowy. Drobne obowiązki domowe dają mu poczucie wartości, a jednocześnie zmuszają do ruchu, który dla tych chorych ma nieocenione znaczenie.

Wspólna praca na drodze walki z chorobą bardzo często zacieśnia więzi i daje wymierne rezultaty, którymi można się cieszyć, a które są również zachętą do podejmowania kolejnych wyzwań. 

Na co jeszcze zwrócić uwagę w codziennej opiece nad chorym?

Należy zawsze pamiętać, by mieszkanie chorego było odpowiednio przystosowane do jego stanu zdrowia. Na podłodze nie mogą znajdować się dywaniki ani wysokie progi. Pomieszczenia muszą być dobrze oświetlone, a przedmioty codziennego użytku łatwo dostępne.

Należy unikać wsuwanego i śliskiego obuwia (np. klapek). W związku z zaburzeniami równowagi chory musi mieć możliwość korzystania z pomocy ortopedycznych, takich jak: laska, kula czy balkonik.

Zastosowanie u pacjenta właściwej diety ma znaczący wpływ na działanie podawanych leków. Zaleca się przyjmowanie dużej ilości napojów i produktów bogatych w błonnik. Ważne, by jednocześnie ograniczyć spożywanie produktów bogatych w białko. Trzeba mieć na uwadze, że w związku ze znacznym ograniczeniem sprawności ruchowej i problemami z połykaniem, pacjenci są narażeni na niedożywienie.

Dwieście lat po odkryciu choroby Parkinsona jesteśmy znacznie bogatsi w wiedzę na jej temat. Dzisiejsza medycyna daje możliwości przeżycia tej choroby w lepszej kondycji fizycznej. Pamiętajmy jednak, że pozytywne nastawienie samego chorego jest czynnikiem niezbędnym.

Podsumowanie - najczęściej zadawane pytania

Na koniec zapraszamy do lektury krótkiego podsumowania, które zawiera odpowiedzi na najczęściej padające pytania w kontekście choroby Parkinsona.

Jakie są pierwsze objawy choroby Parkinsona?

Do pierwszych objawów choroby Parkinsona można zaliczyć: pogorszenie sprawności po jednej stronie ciała, delikatne drżenie ciała, spowolnienie w reakcji, zaburzenia w postawie ciała, problemy z węchem.

Co to jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona to zwyrodnieniowa choroba ośrodkowego układu nerwowego. Należy do chrób neurologicznych.

Jak długo można żyć z choroba Parkinsona?

Postęp medycyny znacznie wydłużył życie z chorobą Parkinsona. Szacuje się, że z chorobą można żyć nawet do dwudziestu lat.

Jak przebiega choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona rozpoczyna się od okresu prodromalnego, w którym objawy są bardzo delikatne. Kolejny etap to okres ruchowy wczesny. Po nim następuje etap zaawansowany, w którym objawy są już bardzo nasilone. W ostatniej fazie chory na ogół nie jest już w stanie sam funkcjonować.

W jakim wieku atakuje Parkinson? / W jakim wieku zaczyna się choroba Parkinsona?

Parkinson zazwyczaj rozwija się w wieku powyżej 65 lat.

Jak wyleczyć chorobę Parkinsona?

Chorobę Parkinsona leczy się farmakologicznie. Do najczęściej stosowanych leków należą: lewodopa, agoniści dopaminy, leki, które ograniczają rozkład lewodopy, amantadyna i cholinolityki.

Ile trwa ostatni etap Parkinsona?

Długość trwania ostatniego etapu choroby jest zależy od wielu czynników, jednak trwa on na ogół kilka lat.

Czym spowodowana jest choroba Parkinsona?

Za występowanie choroby Parkinsona odpowiedzialne są: czynniki genetyczne, nieprawidłowe przetwarzanie białek, stany zapalne, a także czynniki wypływające ze środowiska.